Saldırıya hazırlanan Panzer VI (Tiger II, Königstiger) tankları 1944.

ARDENLER: BULGE MUHAREBESİ

Ardenler Taarruzu’nun başlıca sebebi, Almanya’nın batı cephesindeki durumunun kötüleşmesiydi. Normandiya Çıkarması’ndan sonra Müttefik Orduları, Fransa’yı kurtarmış ve Alman sınırına dayanmıştı. Alman ordusu, ciddi kayıplar vermiş, moral ve disiplin bozulmuş, yakıt ve mühimmat sıkıntısı çekmeye başlamıştı. Doğu cephesinde ise Sovyet Ordusu, Polonya’ya kadar ilerlemiş ve Almanya’yı iki cephede sıkıştırmıştı. Almanya, savaşı kazanma umudunu yitirmiş, savunmaya geçmişti. Ancak Alman lideri Adolf Hitler, savaşı kaybetmeyi kabullenmeyen ve mucizevi bir zafer arayan bir kişilikti. Eylül ayı ortalarında Hitler’in emriyle, saldırının 1940’ta olduğu gibi Ardenler’de başlatılmasına karar verdi. Pek çok Alman general itiraz etse de saldırı planlandı ve gerçekleştirildi.

1940’ta Alman kuvvetleri düşmana saldırmadan önce Ardenler’den üç günde geçmişti ama 1944 planı ormanda savaşmayı öngörüyordu. Ana kuvvetler batıya Meuse Nehri’ne kadar ilerleyecek, ardından kuzeybatıya dönerek Antwerp ve Brüksel’e yönelecekti. Ardenler’in sık ormanları hareketi zorlaştıracaktı. Meuse Nehri’nin ötesinde, Almanların hızla sahile doğru ilerleyebileceği açık bir arazi vardı. Operasyon için dört ordu seçilmiştir. İlki SS Generali Sepp Dietrich komutasındaki Altıncı Panzer Ordusuydu. 26 Ekim 1944’te yeni kurulan bu ordu en kıdemli ve en deneyimli Waffen-SS birliklerini kullanıyordu: 1. SS Panzer Tümeni Leibstandarte Adolf Hitler ve 12. SS Panzer Tümeni Hitlerjugend. 6. Panzer Ordusu en kuzeydeki saldırı gücüydü. Antwerp’i ele geçirmesi emredilmişti. General Hasso von Manteuffel komutasındaki Beşinci Panzer Ordusu’na Brüksel’i ele geçirme emri verildi. General Erich Brandenberger komutasındaki Yedinci Ordu’ya en güneydeki saldırı emri verildi. Bu ordu sadece dört piyade tümeninden oluşuyordu ve zırhlı grupları yoktu. Sonuç olarak, savaş boyunca çok az ilerleme kaydettiler. Ayrıca General Gustav-Adolf von Zangen komutasındaki On Beşinci Ordu da ikincil bir rol üstlenmiştir. Ardenler savaş alanının en kuzeyinde yer alıyordu. ABD kuvvetlerini yerinde tutmakla görevlendirilmişti. Koşullar uygun olursa saldırabilirdi de. Saldırının başarılı olabilmesi için dört unsura ihtiyaç vardı: Saldırı tam bir sürpriz olmalıydı; hava koşulları Müttefiklerin hava üstünlüğünü engelleyecek kadar kötü olmalıydı; ilerleme hızlı olmalıydı. Müttefiklerin yakıt kaynakları ele geçirilmeliydi çünkü Wehrmacht’ın yakıt sıkıntısı vardı. Genelkurmay, Antwerp’e kadar olan bölgenin yalnızca üçte biri ila yarısını kat edecek kadar yakıta sahip olduklarını tahmin ediyordu.

 Plan başlangıçta, zırhlı öncü birliği oluşturan bir düzine panzer ve panzergrenadier tümeni ve savunma hattı oluşturacak çeşitli piyade birlikleri dahil olmak üzere 45 tümenden biraz daha azını öngörüyordu. Ancak bu zamana kadar Alman Ordusu insan gücü sıkıntısı çekmiş ve kuvvet yaklaşık 30 tümene indirilmişti. Zırhlılarının çoğunu muhafaza etmesine rağmen, Doğu’daki savunma ihtiyaçları nedeniyle yeterli piyade birliği yoktu. Yeniden inşa edilen bu 30 tümen, Alman Ordusu’nun son rezervlerinden bazılarını kullandı. Bunların arasında, daha önce savaşmak için çok genç ya da çok yaşlı olarak kabul edilen gaziler ve acemilerin karışımından oluşan Volksgrenadier birlikleri de vardı. Hazırlıklar sırasında eğitim süresi, ekipman ve malzeme yetersizdi. Alman yakıt kaynakları yetersizdi. Demiryoluyla taşınamayan malzeme ve erzak, yakıt tasarrufu sağlamak için atlarla taşınmak zorundaydı. Mekanize ve panzer tümenleri büyük ölçüde ele geçirilen yakıta bağımlı olacaktı. Sonuç olarak saldırının başlaması 27 Kasım’dan 16 Aralık’a ertelendi.

Ardenler Taarruzu, 16 Aralık 1944 tarihinde başladı. Alman ordusu, 200 bin asker, 600 tank ve 1900 top ile Ardenler ormanlarının güney ve kuzey kanatlarından saldırdı. Müttefik Orduları, bu bölgede zayıf bir savunma hattı kurmuştu, çünkü Ardenler’in zorlu arazi ve hava koşullarının Büyük bir taarruza elverişli olmadığını düşünüyorlardı. 16 Aralık 1944’te, sabah saat 5:30’da, Almanlar 1.600 topçu parçası kullanarak 90 dakikalık bir topçu ateşiyle saldırıya başladı. Amerikalılar bunun Müttefiklerin kuzeydeki Wahlerscheid bölgesine yaptıkları son saldırıdan kaynaklanan bir saldırı olduğunu düşünüyordu. Bu yüzden, Alman saldırısı karşısında Şaşkına döndüler ve geri çekilmek zorunda kaldılar. Elsenborn Sırtı muharebesi, Bulge Muharebesi’nin önemli bir parçasıydı. Saldırı, batı cephesindeki en iyi donanımlı Alman tümenlerinden biri olan 1. SS Panzer Tümeni (LSSAH) tarafından yönetildi. Tümen, tüm Alman 6. Panzer Ordusu’nun öncü birliğini oluşturuyordu. SS Obersturmbannführer (Yarbay) Joachim Peiper, 4.800 adam ve 600 araçtan oluşan Kampfgruppe Peiper’i yönetiyordu.

Altıncı Panzer Ordusu’nun kuzeydeki piyade birliklerinin saldırıları, ABD 2. Ve 99. Piyade Tümenleri’nin güçlü direnişi nedeniyle kötü sonuçlandı. İlk gün, 500 kişilik bir Alman taburu 10 saat boyunca oyalandı. Köye ilk olarak 9. Fallschirmjaeger (Paraşütçü) Alayı, 3. Fallschirmjaeger Tümeni’nin piyadelerinin saldırması emredilmişti. 99. Piyade Tümeni’nden 18 kişilik tek bir müfreze ve dört İleri Hava Kontrolörü, yaklaşık 500 Alman paraşütçüden oluşan taburu gün batımına kadar oyalayarak Almanların 92 kayıp vermesine neden olmuştur. Bu Alman ilerleyişini durdurdu. Kampfgruppe Peiper, SS Oberstgruppenführer (Orgeneral) Sepp Dietrich’in Altıncı Panzer Ordusu’nun başında Losheim-Losheimergraben yolunu ele geçirmekle görevlendirilmişti. Peiper ilerlemeye saat 16:00’ya kadar başlamamıştı, yani programın 16 saatten fazla gerisinde kalmıştı.

Kampfgruppe Peiper 17 Aralık sabahı erken saatlerde Bucholz İstasyonu’na ulaştı ve 394. Piyade Alayı’nın 3. Taburu’nun bir bölümünü ele geçirdi. Büllingen’de bir ABD yakıt deposunu ele geçirdiler ve batıya doğru devam etmeden önce burada yakıt ikmali yaptılar. Kuzeyde 277. Volksgrenadier Tümeni, ABD 99. Piyade Tümeni’ni ve 2. Piyade Tümeni’nin mevzilerini yarmaya çalışmıştır. İlave piyade (Panzergrenadier ve Volksgenadier) tümenleriyle takviye edilen 12. SS Panzer Tümeni Losheimergraben’i aldı ve Rocherath ve Krinkelt köylerine saldırdı. Amaçları Rocherath-Krinkelt köylerini kontrol ederek Elsenborn Sırtı’na giden yolu açmaktı. Bu, Almanlara güney ve batıdaki yolların kontrolünü verecek ve Kampfgruppe Peiper’in zırhlı kuvvetine ikmal sağlayacaktı. Amerikan savunması Almanların Belçika’nın Liège ve Spa şehirleri yakınlarındaki ikmal kaynaklarına ulaşmasını engelledi. On günden fazla süren savaşın ardından, Amerikalıları köylerin dışına ittiler, ancak onları sırttan uzaklaştıramadılar. Birinci ABD Ordusu’nun V. Kolordusu, Alman kuvvetlerinin batılarındaki yollara ulaşmasını engelledi. 99. Piyade Tümeni sayıca azdı ama çok sayıda Alman ölü ve yaralısına neden oldu. Tümen, 465 ölü ve 2.524 yaralı, yaralanma veya yorgunluk nedeniyle tahliye edilenler de dahil olmak üzere gücünün yaklaşık %20’sini kaybetti. Alman kayıpları çok daha fazlaydı. Kuzey bölgesinde bu kayıplar 4.000’den fazla ölü ve altmış tank ve büyük topun imhasını içeriyordu. Tarihçi John S.D. Eisenhower şöyle yazmıştır: “... 2. Ve 99. Tümenlerin kuzey omzundaki harekâtı Ardenler  harekâtının en belirleyici harekâtı olarak kabul edilebilir.”

Kampfgruppe Peiper, 99. Tümen’in dinlenme merkezlerinden biri olan Honsfield’e girdi. Çok sayıda kişiyi öldürdüler, bir dizi Amerikan zırhlı birimini ve aracını imha ettiler ve öldürülen birkaç düzine esir aldılar. Peiper kasabayı ve araçları için 50.000 ABD galonu  yakıtı kolayca ele geçirdi. Peiper daha sonra kuzeybatıya, Büllingen’e doğru ilerledi. Peiper güneye dönerek Hünningen’in etrafından dolandı. Kampfgruppe Peiper, 17 Aralık günü saat 12:30’da Baugnez mezrası yakınlarındayken ABD 7. Zırhlı Tümeni’ne bağlı 285. Saha Topçu Gözlem Taburu ile karşılaştı. Bir çatışmadan sonra Amerikalılar teslim oldu. Bir tarlada beklemeye gönderildiler. SS askerleri aniden esirlerin üzerine ateş açtı. Birkaçı kurtuldu ve savaş esirlerinin öldürüldüğüne dair haberler Müttefik hatlarına gönderildi. Savaşın sona ermesinin ardından, aralarında Joachim Peiper ve SS generali Sepp Dietrich’in de bulunduğu Kampfgruppe Peiper’in asker ve subayları Malmedy katliamı davasında yargılandı.

Malmedy katliamının ardından, 1945 Yılbaşı günü, daha önce esir alınmaması yönünde emir almış olan Amerikan askerleri, Belçika’nın Chenogne köyü yakınlarında (Bastogne’a 8 km uzaklıkta) altmış Alman savaş esirini kurşuna dizdi. Alman ordusu, hava koşullarının da yardımıyla cepheyi yarıp ilerledi ve 24 Aralık’ta Meuse nehri yakınlarına ulaştı. Bu sırada, Müttefiklerin hava gücü, havanın açılmasıyla devreye girdi ve Alman ilerleyişini yavaşlattı. Müttefik Orduları, Alman taarruzunu durdurmak için karşı önlemler aldı. İngiliz General Bernard Law Montgomery, kuzey kanadındaki birlikleri toparlayarak savunma hattı oluşturdu. Amerikan General George Smith Patton, güney kanadındaki birlikleriyle kuzeye döndü ve Almanların güney kanadına saldırdı. Ayrıca, Alman ordusunun kuşattığı Bastogne kasabasındaki Amerikan 101. Hava İndirme Tümeni, Almanların teslim çağrılarını reddederek direndi ve Patton’ın yardımıyla kuşatmayı kırdı. Alman ordusu, 25 Aralık’tan sonra ilerleyememeye başladı. Yakıt ve mühimmat sıkıntısı çeken, hava saldırılarına maruz kalan ve Müttefiklerin karşı taarruzlarıyla karşılaşan Alman ordusu, geri çekilmek zorunda kaldı. 8 Ocak 1945’te Alman taarruzu resmen durduruldu. 16 Ocak’ta ise Müttefik Orduları, Ardenler’deki ilk cephe hattına ulaştı. Böylece, Ardenler Taarruzu sona erdi. Winston Churchill, Bulge Muharebesi’nin ardından Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmada, “Bu şüphesiz savaşın en büyük Amerikan muharebesidir ve inanıyorum ki her zaman ünlü bir Amerikan zaferi olarak kabul edilecektir” demiştir. 

Ardenler Taarruzu, hem Almanya hem de Müttefikler açısından önemli sonuçlar doğurdu. Almanya, bu taarruzda 100 bin asker, 600 tank, 1600 uçak ve çok miktarda yakıt ve mühimmat kaybetti. Bu kayıplar, Alman ordusunun savunma gücünü zayıflattı ve batı cephesindeki durumunu daha da kötüleştirdi. Almanya, bu taarruzla savaşı uzatma ve Müttefikleri barış masasına oturtma şansını da yitirdi. Müttefikler ise bu taarruzda 80 bin asker, 700 tank ve 800 uçak kaybetti. Bu kayıplar, Müttefiklerin batı cephesindeki ilerleyişini bir süre geciktirdi. Ancak Müttefikler, bu taarruzda Alman ordusunun son gücünü kırdıklarını ve savaşın sonuna geldiklerini de anladılar. Müttefikler, bu taarruzdan sonra Almanya’ya doğru genel bir taarruz başlattılar ve 8 Mayıs 1945’te Almanya’nın teslim olmasını sağladılar.

Resim 1: 16-25 Aralık 1944 tarihleri arasında Alman ordularının taarruzları.

Resim 2: Muharebeden bir Alman askeri.

Resim 3: Malmedy'de Waffen SS Yarbayı Joachim Peiper.

KAYNAKÇA

Çimen, Ali, Kısa Hitler İmparatorluğu Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul 2020

Parker, Danny S., Hitler’in Savaşçısı, Kronik Yayınları, İstanbul, 2022

Özal, İlkin Başar, Muharebelerle Kısa Dünya Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul, 2021

Hart, Basil Liddell, İkinci Dünya Savaşı Tarihi, İş Bankasi Kültür Yayınları, İstanbul  2023

Cole, Hugh M., The Ardennes: Battle of the Bulge, Center Of Military History U.S. Army, 1993